ЖОО-ДАҒЫ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІ | Кыздарбекова А.С. . Работа №239060

Кыздарбекова А.С.
Aseta_ks@mail.ru
ЖОО-ДАҒЫ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Маман тұлғасының қалыптасуының тәрбиелік аспектілері кафедралардың профессор-оқытушылар құрамының және жоғары оқу орындары басшылығының педагогикалық қызметінің негізгі функцияларының қатарына кіреді.
Тәрбие үдерісін жүйелі қамтамасыз етуге қатысты мәселелерді қарауға жүгінейік:
1. Барлық тәрбие субъектілерінің күш-жігерін үйлестіру, олардың қызметінің нақты функционалдық келісілуі. Мысал ретінде тәрбие жұмысы бөлімінің студенттік жастар ұйымдарымен өзара іс-қимылына қараймыз. Өзін-өзі ұстау үшін қоғамдық ұйымдарға беделді, студенттер арасында мойындау қажет. Бірақ бедел сырттан, мүшелер санының механикалық өсуімен қатар әкелмейді. Әр үйірме мүшесін өзінің студенттік ұжымының күнделікті өміріне белсенді түрде қосу арқылы беделді болу керек.
Сонымен, студенттік белсенділер, үйірмелер көшбасшыларының күш-жігерін қолданудың маңызды нүктелерінің бірі студенттердің өзара іс-қимыл ортасы болуы тиіс. Әр түрлі болмысты демократияландыру топтық құндылықтар мен нормалардың, әлеуметтік қауымдастықтардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру принциптерінің, студенттерге формальды және формальды емес микро орта үшін маңыздылығының өзгеруінде көрініс тапқан студент жастардың іс-әрекеті мен қарым-қатынасы саласын қайта құрылымдауға әкеп соқты.
Студенттік жастар арасында ұжымшылдық дәстүрлерін оқу, еңбек, демалыс, спорт, туризмдегі ұжымдық формаларды дамыту, оның нақты құқықтары мен мүмкіндіктерін қамтамасыз ете отырып, студенттік өзін-өзі басқаруды жандандыру, тәрбие жұмысын ұйымдастыруда өзін-өзі басқарудың рөлін арттыру арқылы қайта жаңғырту мәселесі өткір тұр. Жастарды тәрбиелеу, өзінің азаматтық борышын, еңбекқорлығын, жауапкершілігін, кәсіби және гуманитарлық мәдениетін, сондай-ақ қоршаған адамдармен өзара іс-қимыл мәдениетін түсінумен сипатталатын ұжымдық бағыттылығымен өзіне тән жеке даралығын ұштастыра отырып, адамгершілік тұлғаның қалыптасуына бағытталуы тиіс.
2. Тәрбие жұмысын жүзеге асыруға кәсіби көзқарас. Мұндай тәсілдің қажеттілігі келесі негізгі факторлармен байланысты.
Біріншіден, тәрбиелеудегі жеке-бағдарлы тәсіл, онда студенттің жеке басын дамыту жоғары білім берудің іргелі жүйе құраушы негізі ретінде әрекет етеді.
Екіншіден, қазіргі жастардың дамуының динамикалық өзгеріп отыратын әлеуметтік ахуалымен, студенттердің жеке жағдайын мониторингтік зерттеу қажеттілігіне әкеліп соқтырады. Өкінішке орай, қазіргі уақытта тәрбие жұмысындағы кәсібилікті үлкен ескертпемен сипаттауға болады.
Бұл тек тәрбие жұмысы бөлімдерінің қызметкерлеріне, жастар ұйымдарының көшбасшыларына ғана емес, сонымен қатар профессорлық-оқытушылық құрамның тәрбие қызметін жүзеге асыруға, сондай-ақ ЖОО-ның әлеуметтік, психологиялық және әлеуметтік-педагогикалық қызметтерінің жұмысына да қатысты.
3. Тәрбие үрдісін кешенді технологиялық қамтамасыз ету. Негізгі проблема әлеуметтік технологиялар банкін құру бойынша мақсатты жұмыстың болмауы, оларды кейіннен жүйелендіру және жоғары оқу орындарын жарақтандыру болып табылады. Қазіргі эмпирикалық тәжірибені жинақтаумен қатар ақпараттық жұмыс; адамгершілік, азаматтық, кәсіби, отбасылық тәрбие; кураторлық қызмет; студенттік өзін-өзі басқару; студенттердің өзін-өзі дайындығы сияқты бағыттар бойынша жеке технологиялар мен технологиялық кешендерді арнайы ғылыми әзірлеу қажет.; екінші жұмыспен қамтуды ұйымдастыру, тұрмыс, бос уақыт және т. б.
4. Тәрбие жұмысының тиімділік критерийлерін әзірлеу. Тәрбие жұмысының нәтижелілігін сипаттайтын сандық және сапалық индикаторлары мен өлшемдері болуы тиіс. Білім беру стандарттарының әртүрлілігі ретінде қарастыруға болатын критерийлерді әзірлеу - тәрбие үдерісін ғылыми қамтамасыз етудің өзіндік бағытын білдіретін жіңішке және күрделі жұмыс. Мұндайлардың болмауы нақты ЖОО-да тәрбие жұмысын қою деңгейін объективті бағалауға мүмкіндік бермейді, бұл кездейсоқ, кейде істің шынайы жағдайына, қорытындыларға сәйкес келмейді. Тиісінше елдің жоғары мектебіндегі тәрбие жұмысының жағдайы мен тиімділігі туралы тиісті айқындық пен тұтас түсінік жоқ.
5. Студенттік жастармен тәрбие жұмысына кәсіби көзқарас тәрбие процесіне қатысушылардың барлығын кәсіби даярлауды талап етеді. Ол мынадай негізгі деңгейлерде жоғары оқу орындарында оқыту, дипломнан кейінгі қайта даярлау және біліктілігін арттыру арқылы қамтамасыз етілуі тиіс: республикалық; өңірлік; жоғары оқу орындары арасындағы; жоғары оқу орындарының ішіндегі; өзін-өзі даярлау режимінде. Оқытушылардан бастап жатақхана тәрбиешілеріне дейінгі тәрбие саласының әрбір қызметкерін кәсіби-педагогикалық даярлауда жүйелі тәсілді әзірлеу проблемасы туындайды. Біліктілікті арттырудың өзекті бағыттарының бірі алыс және жақын шетел ЖОО-да тәрбие жұмысының тәжірибесін зерделеу болып табылады.
Іс жүзінде жастарды тәрбиелеу - көпмәдениетті мәселе. Батыста өзіндік ғылыми бағыттар ретінде қалыптасты: тәрбие философиясы, тәрбие әлеуметтануы, тәрбие психологиясы, тәрбие педагогикасы. Бұл мәселеге, атап айтқанда, АҚШ-та, ГФР-да, Ресейде жетекші университеттер немесе Білім министрліктері жанында жұмыс істейтін ірі ғылыми орталықтар жұмыс істейді.
Осылайша, жоғары мектептің білім беру қызметінің дербес бағытына тәрбие жұмысын бөлу қажеттілігі туындады, ол оның мақсатты ғылыми-әдістемелік және нормативтік-технологиялық қамтамасыз етілуін көздейді. Сонымен қатар республикалық деңгейде ЖОО-дағы тәрбие жұмысын ғылыми үйлестіру туралы мәселе шешілуі тиіс.
Дерек көздер:
Малыкова З.А. Актуализация проблем воспитания в США / Педагогика. 2000 №7
Шуйская л.И. Социализация студенческой молодежи. Ми.:БГУ, 2001