«Климаттың өзгеруінің ауыл шаруашылығына әсері» | Токина Аружан Азаматқызы. Работа №310075
Климаттағы болып жатқан бүгінгі күннің маңызды өзгерістерін талқылай келе, оның өсімдік шаруашылығына тигізіп жатқан әсерін бақылау және талдау. Тақырып негізі - қазіргі таңның климаты мен оның өсімдік шаруашылығына тигізіп жатқан әсері.
Климаттың шамадан тыс жылынуы тек қана экологияға ғана емес, ауыл шаруашылығына, оның ішінде өсімдік шаруашылығына тікелей кері әсерін тигізеді. Сол шамадан тыс жылудың әсерінен қазір өсімдік шаруашылығы құрдымға кетуде. Мысалы, құрғап кету, өнімділіктің аз болуы, су шайып кету және т.б.
1.
Баяндамашының А.Ә.Т.
Токина Аружан Азаматовна
2.
Ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы
магистрант
3.
Ұйымы, лауазымы
Университет «Нархоз»
4.
Мекен жайы
Аккент 40
5.
Байланыс телефоны, электрондық пошта
8-707-989-47-18
aruzhan.tokina@narxoz.kz
6.
Баяндаманың тақырыбы
«Климаттың өзгеруінің ауыл шаруашылығына әсері»
7.
Бөлім атауы
Экология
«Климаттың өзгеруінің ауыл шаруашылығына әсері»
АҢДАТПА
Климаттағы болып жатқан өзгерістер – қазіргі кездің негізгі проблемаларына айналып отыр. Ғаламдық жылыну тек экологиялық мәселелерге ғана әкеліп қоймай, адамдардың денсаулық жағдайына, экономикалық жағдайларға да тікелей әсер етуде. Климаттың өзгеруі адамзат үшін маңызды сын-қатерлер мен қауіптердің бірі болып қала береді. Оның айтарлықтай экономикалық шығындары бар. Парниктік газдар шығарындылары сыртқы факторлар болып табылады және әлем алдында тұрған ең үлкен нарықтық сәтсіздікті білдіреді . Климаттың өзгеруінің жағымсыз әсерлері секторларда әр түрлі. Ауыл шаруашылығы шығарындылар мен температураның жоғарылауына байланысты айтарлықтай өзгерісті күтетін ең көп зардап шегетін секторлардың бірі болып қала береді. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығының дамуы парниктік газдар шығарындыларына да ықпал етеді. Осылайша, бұл түсініктеме климаттың өзгеруі мен ауыл шаруашылығы арасындағы екіжақты байланысты талдауға бағытталған.
АННОТАЦИЯ
Происходящие изменения климата - главные проблемы современности. Глобальное потепление не только приводит к экологическим проблемам, но и напрямую влияет на состояние здоровья людей, экономические условия. Изменение климата остается одним из важнейших вызовов и угроз для человечества. Имеет значительные экономические затраты. Выбросы парниковых газов являются внешними факторами и представляют собой самый большой рыночный провал, с которым сталкивается мир . Побочные эффекты изменения климата различны в секторах. Сельское хозяйство остается одним из наиболее пострадавших секторов, ожидающих значительных изменений из-за выбросов и повышения температуры. Кроме того, развитие сельского хозяйства также способствует выбросам парниковых газов. Таким образом, это объяснение направлено на анализ двусторонних связей между изменением климата и сельским хозяйством.
ABSTRACT
The changing climate changes are the main problems of our time. Global warming not only leads to environmental problems, but also directly affects people's health and economic conditions. Climate change remains one of the most important challenges and threats to humanity. Has significant economic costs. Greenhouse gas emissions are external factors and represent the biggest market failure the world is facing. The side effects of climate change vary across sectors. Agriculture remains one of the most affected sectors, awaiting significant changes due to emissions and rising temperatures. In addition, the development of agriculture also contributes to greenhouse gas emissions. Thus, this explanation aims to analyze the bilateral links between climate change and agriculture.
Климаттың өзгеруі - бұл орташа климаттық көрсеткіштердің адам әсерінен байқалатын және болжанатын ұзақ мерзімді өзгерістері, сондай-ақ құрғақшылық, қатты дауыл және су тасқыны сияқты ауытқуларды қоса алғанда, климаттың өзгергіштігі.
Климат өзгеруде және ол дәл қазір орын алып жатыр. Бұл болашақта болатын құбылыс туралы емес, тек температураның көтерілуі туралы емес, бүгінгі таңда әлемде болып жатқан алаңдатарлық мәселелердің бірі. Әлемнің кейбір бөліктерінде жылдық жауын-шашын ұзақ мерзімді перспективада төмендейді деп күтілуде, ал басқа аймақтарда жауын-шашын мен температураның ауытқуы кейбір өсімдіктердің вегетациялық кезеңіне айтарлықтай әсер етеді. Басқа жерлерде жылдық жауын-шашын өзгеріссіз қалуы мүмкін, бірақ олар ұзақ уақыт аралығында, құрғақшылық пен су тасқынының күшеюіне әкелетін әлдеқайда күшті және қысқа мерзімді нөсер түрінде түсуі мүмкін. Қатты дауылдардың қарқындылығы және олардың түрлері — дауылдар өсуі мүмкін. Климаттың өзгеруінің ықтимал салдары әртүрлі және кең, сондықтан бұл салдардың алдын алу жаһандық даму күн тәртібіндегі басты тақырып болды. [1]
Климаттың өзгеруі - даму мәселелерінің бірі. Бұл құбылыстың адам өмірінің көптеген аспектілеріне ықтимал әсерін ескере отырып, бүгінде бұл дамудың маңызды мәселелерінің бірі болуы мүмкін. Ұзақ уақыт бойы индустриалды дамыған елдердің қатарына кіретін бай елдер климаттың өзгеруі проблемасының туындауына жауап береді, ал ең кедей қауымдастықтар мен елдер ең көп зардап шегеді, өйткені, әдетте, олар қатты су тасқыны, құрғақшылық, дауыл және басқа да болжамды құбылыстардың негізгі соққысын алады. тиімді қаражат оларға қарсы күрес жетіспейді. Шын мәнінде, климаттың өзгеруіне байланысты адамдарды кедейлікте қалдырып, әлемдік даму саласында қол жеткізген жетістіктерінен айырылуға болады. Мысалы, адам әрекетінен туындаған климаттың өзгеруі келесі салдарға әкелуі мүмкін:
тропиктер мен субтропиктердегі ауыл шаруашылығына теріс әсер ету (азық-түлік қауіпсіздігіне туындап тұрған қауіп);
кедей қауымдастықтар астықты суару және ішу үшін пайдаланылатын жаңбыр суына тәуелді аймақтарда су мөлшерінің одан әрі төмендеуі және оның сапасының нашарлауы;
тропикалық және субтропикалық аймақтарда безгек және басқа аурулардың таралуы (Денсаулық сақтау онсыз да нашар дамыған жерлерде өлім-жітім деңгейі жоғарылайды);
экологиялық жүйелерге және олардағы биологиялық әртүрлілікке зиян келтіріледі (бұл қызмет көрсету, күнкөріс пен кірісті қамтамасыз ету мүмкіндіктерінің төмендеуіне әкеледі).
[
2]
Ауыл шаруашылығы - ауа-райына байланысты экономиканың негізгі салаларының бірі. Климаттың орташа жылдық ауа температурасының бір градусқа көтерілуі агроклиматтық аймақтардың оңтүстіктен солтүстікке қарай шамамен 150-200 шақырымға сууына әкелді. Ауыл шаруашылығы экономиканың ең болжанбайтын салаларының бірі болып табылады, өйткені ол адамның бақылауынан тыс көптеген факторларға байланысты. Ауа – райы мен климаттық жағдайлар осындай негізгі себептердің бірі болып табылады. Олар өсімдіктердің даму жағдайларына және олардың өнімділігіне тікелей әсер етеді.
Жыл сайын егістіктердегі құрғақшылыққа, топырақтағы ылғалдың төмендеуіне және өнімділікке әсер ететін басқа да себептерге көбірек фермерлер тап болады. Бұл белгілі бір учаскелерде ауылшаруашылық дақылдарының қандай түрлері басым болатынына байланысты табиғи-климаттық жағдайларға байланысты. Ауа – райының тез өзгеруі-өнімділікке теріс әсер етуі және ауылшаруашылық өнімдерін өндіру тиімділігінің деңгейін төмендетуі мүмкін. Көптеген метеорологиялық компоненттердің ішінде өнімділікке әсер ететін 3 негізгі факторды ажыратуға болады:
қоршаған орта температурасы;
жауын шашын мөлшері;
күн радиациясы.
[3]
Көптеген дақылдардың өнімділігі жауын-шашынның мөлшеріне ғана емес, сонымен қатар олардың түсу жиілігі мен уақытына да байланысты. Бұл әсіресе құрғақ климаты бар аймақтарға қатысты. Ауа-райының жағдайын біле отырып, сіз агроөнеркәсіптік кешенді, егістік науқандарын жоспарлай аласыз және тыңайтқышты қашан тиімді қолдану керектігін анықтай аласыз.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ad/Annual_greenhouse_gas_emissions_by_sector%2C_in_2010_%28color%29.png [4]
1 – сурет. Парниктік газдардың әртүрлі инфрақұрылымға әсері. Климаттағы болып жатқан өзгерістерге парниктік газдардың да әсері зор. 1 – суретте парниктік газдардың қай инфрақұрылым саласына қалай әсер ететіндігі анық көрсетілген. Тақырыбымыз бойынша ауыл шаруашылығына көз тастайтын болса, 25 – 30 % - ға дейінгі көрсеткішке ие болып тұр. Бұл әлем бойынша алынған статистикалық көрсеткіштер.
Климаттың өзгеруінің ауыл шаруашылығына тигізетін ең жағымсыз әсерлерінің бірі - құрғақшылықтың артуы, артық жылынудың арқасында жердің құрғап кетуі. Сарапшылардың пікірінше, құрғақшылық деген ертеде, яғни бұрынғы уақыттарда көбінесе жазда болған, қазір бұл процесс ертерек болады. Мысалы, осы жылдың сәуір айында жауын-шашын аз болды, бұл топырақтың қатты кебуіне әкелді. Алайда, метеорологтардың айтуынша, мамыр айындағы кейбір уақыттардағы жаңбырлы ауа - райы жағдайды біршама жақсартып отырады.
2 – cурет. Қазақстандағы орташа айлық температура және жауын шашын мөлшері (1991 - 2020) [5] . 2 – суретте ҚР бойынша жауын – шашын мен айлық температура көрсеткіштері көрсетіліп тұр. Жалпы ауылшаруышлығына жауын – шашынның жауу мөлшері де, температураның өзгерістері де тікелей әсер етеді. Сол себепті, осы факторларды еліміз – ҚР бойынша қарастырып өттім.
Қорытынды: Біздің әрқайсымыз, тұрғылықты жерімізге қарамастан, күнделікті өмірде көміртегі шығарындыларын азайту арқылы климаттың өзгеруін шешуге көмектесе аламыз. Мысалы, біз машинаны пайдаланудың орнына қалдықтарды қайта өңдей аламыз, жаяу жүре аламыз немесе велосипедпен жүре аламыз, пайдаланылмаған электр құрылғыларын желіден өшіре аламыз және бұл жасалуы мүмкін нәрсенің аз ғана бөлігі. Бір қарағанда, бұл кішігірім қадамдар туралы, бірақ олар өте маңызды, әсіресе егер бұл барлық қауымдастықтарда жасалса.
Ауылшаруашылығында өнімділік тікелей климатқа, климаттық жағдайлар мен өзгерістерге байланысты. Егер климат құрғақ және ыстық болса, онда өсімдіктерді өсіру өте қиын. Оларда қурап кету, шіріп кету, өсімдік ауруларының пайда болуы орын алады. Өсімдіктерді үнемі аязда да немесе тым суық климатта да өсіре алмайсыз. Ауылшаруашылық салалары да бір – бірімен тікелей байланысты. Мысалы, егер өсімдіктер болмаса, малға тамақ болмайды. Ал суықта көптеген жануарлар тірі қалмауы мүмкін. Климаты қолайлы аудандарда ауыл шаруашылығы қарқынды дамиды және әрдайым даму үстінде болады. Егер климат қалыпты жылы болса және құрғақшылық болмаса, онда өсімдіктерді өсіру және мал өсіру, мал шаруашылығында проблемалар да болмайды.
Ақпаратты тарату - әсер етудің тағы бір маңызды тәсілі. Көптеген адамдар климаттың өзгеруі мәселесінің ауырлығын түсінбейді, мүмкін хабардарлық деңгейінің жоғарылауы оларды іс-әрекетке итермелейді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Арагон, Фернандо, Отейса, Франсиско и Хуан Пабло Руд (2019). Как фермеры справляются с сильной жарой?
https://voxdev.org/topic/agriculture/how-do-farmers-cope-extreme-heat
https://www.eurasian-research.org/publication/mutual-effects-of-climate-change-and-agriculture/?lang=ru
[электронды ресурс
]
«
Как климатические условия и погода влияют на сельское хозяйство?
»
https://sasagro.com/ru/nashi-uslugi/kak-klimaticheskiye-usloviya-i-pogoda-vliyayut-na-selskoye-khozyaystvo/
[электронды ресурс
]
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B8_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE
[электронды ресурс
]
«CLIMATE RISK COUNTRY PROFILE»
,
2021 by the World Bank Group
https://climateknowledgeportal.worldbank.org/sites/default/files/2021-08/15834-WB_Kazakhstan%20Country%20 Profile-WEB.pdf
