Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре | Абрарова Лилия Табрисовна. Работа №342884

7 нче сыйныф өчен татар теленнән дәрес планы

 

Дәреснең темасы: Сүзнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре.

Дәрес тибы: яңа белемнәрне үзләштерү.

Дәрес максатлары:

Белем

бирү

максаты

:

сүзнең

туры

һә

м

күчерелмә

мәгънәсе

турында

мәгълүмат

алу

;

Үстерү

максаты

:

сүзләрнең

туры

һә

м

күчерелмә

мәгънәсен

аера

белү

;

сөйләмдә

туры

һәм

күчерелмә

мәгънә

ле

с

үзләрне

дөрес

куллану

;

Тәрбия

бирү

максаты

:

Туган

телебезнең

сүз

байлыгына

хөрмәт

уяту

,

горурлык

хисләре

тәрбияләү

.

Универсаль

уку

гамәлләре

:

Коммуникатив

универсаль

уку

гамәлләре

:

1.әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый,  аралашу күнекмәләрен формалаштыру;

2.Әңгәмәдәшнең аралашу холкы  белән  идарә  итү

3.Коммуникатив  мәсьәләгә  таянып  фикерне төгәл итеп  җиткерү

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

1.Уку максатын мөстәкыйль  билгеләү

2.Тиешле мәгълүматны табу, билгеләү

3.Сөйләм  берәмлекләрен логик тәртипкә  салу

4.Аңлап  уку, тиешле мәгълүматны  сайлап алу, төп мәгълүматны  аеру

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

1.Уку хезмәтендә үзеңә максат куя белү, бурычларны билгели белү;

2.Эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү;

3.Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;

4.Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү;

5.Укудагы уңышларга,уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү

Җиһазлау: дәреслек , презентация, карточкалар, компьютер, проектор, экран.

 

Дәрес барышы

Оештыру

.

Дәрестә

уң

ай

психологик

халәт

тудыру

.

1слайд

Хәерле

иртә

,

укучылар

!

+Хәерле иртә.

Кәефләрегез

әйбәтме

?

+Әйбәт

Көнне

яхшы

сүз

белән

башласаң

,

бөтен

көнең

яхшы

үтә

р

, -

диләр

.

Әйдәгез

,

бер-беребезгә

карап

елмайыйк

та,

күтәренке

кәефтә

дәресебезне

башлап

җибәрик

.

Актуальләштерү

.

-Укучылар, экранга карыйк әле.(2 слайд)Сез анда нәрсәләр күрәсез?(Картинада кайсы ел фасылы сурәтләнгән?

+КЫШ. Кышкы табигатьне күрәбез, бөтен җир сап -сары яфрак белән капланган.

 

Әйе , кыш. Бу ел фасылын башкаларыннан аерып тора торган ягы нэрсәдә?

+ яфрак.

Тагын нинди мәгънәләре бар икән?

+ аның башка мәгънәләре юк.

Андый сүзләрне ничек атарбыз?

+ андый сүзләрне без 1 мәгънәле сүзләр дибез.

-Әйе укучылар, бик дөрес.

Укучылар,ә

хәзер

кабат

экранга

карыйк

әле

.Б

ез

рэсемдә

нәрсә

күрәбез

?

+Энә (3 слайд)

- Бу сүзнең тагын ,тегү энәсеннән тыш та мәгънәләре бармы? Слайдта “Энә” сүзе язылган. Бу сүзнең нинди мәгънәләре бар?

+ тегә торган энә, керпе энәсе, чыр

шы энәсе, шприц энәсе.

( 4 слайдта рәсемнәр чыга)

Әйе

балалар

,

димәк

без

аларны

ничек

атарбыз

?

Мондый

сүзләрне

без

ничек

атадык

+ Без аларны - күп мәгънәле сүзләр диябез.

Әйе

,

балалар

,

без

сезнең

белән

“

Яфрак

”

һәм

“

энә

”

сүзләре

мисалында

сүзләрнең

1

мәгънәле

һәм

күп

мәгънәлегә

аерылганын

белдек

.

Яңа

белемнәрне

беренчел

үзләштерү

.

Балалар, урамга карасак, анда бар җир дә карга төренгән. Кар нинди соң?

Укучылар, кар ак, мамык кебек йомшак...

Б

өтен

җир

ап-

ак

кар

белән

төренгән

Укучылар

экранга

карагыз

әле

(5 слайд),

анда

“Ак кар”

һәм

“Ак

бәхет

”

дип

язылган

сүзтезмә

бар.

Әлеге

сүзтезмәләрдәге

“

ак

”

сүзе

нинди

мәгънәдә

килгән

?

+ “ Ак кар” сүзтезмәсендә “ак” сүзе аның төсен атый

-Әйе, ул –туры мәгънәдә килгән

Ә “ак бәхет” сүзтезмәсендә ул аны чагыштырып әйтә.Чөнки бәхетнең төсе дә, исе дә юк. Ул күчерелмә мәгънәдә

Димә

к

, без

бүген

нинди

УМ

чишәчәкбез

,

дәресебезнең

темасы

нинди

булыр

? (6 слайд)

+ Туры һәм күчерелмә мәгънәле сүзләр.

Ә 

максатыбыз

нинди

булыр

?(7 слайд)

+ Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләрен аера белү,сөйләмдә дөрес итеп куллану.

Дәфтәрләрегезне ачыгыз, тема һәм числоны язып куегыз.

Ә хәзер электрон дәреслек белән эшлибез. Дәреслекне 70 бите экранда,алдыгызда язмача варианты. 70 биттә бирелгән кагыйдә белән танышабыз.(бер укучы укый)

15 нче күнегүне эшлибез. ТЕЛДӘН( слайд)

16 нчы күнегү язып эшләнелә (ЯЗМАЧА) Җөмлә төзиләр,аннары 1-2 укучы укый.

Үзбәя

Ял вакыты.

Мин

сезгә

туры

һәм

күчерелмә

мәгънә

ле

с

үзләрне

бутап

әйтәм

. Туры

мәгънәле

сүз

булганда

–

басабыз

,

күчерелмә

мәгънәле

сүз

булса

–

утырабыз

.

Сез

әзерме

?

Көмеш тавыш(К),көмеш йөзек(Т),алтын кул (К), алтын алка(Т), җил елый(К), кош сайрый(Т), ак кар(Т),ак бәхет(К),бала елый (Т)

Әфәрин, тычыч кына урыннарыбызга утырабыз.

Ныгыту

.

Яңа белемнәрне үзләштерүне тикшерү

Ә хәзер “Лото” уены. (Укучылар карточкадагы таблицада сүзләр бирелгән.Бирем тыңлыйбыз: 1 төркем- таблицадан туры мәгънәдәге сүзләрне табып бер сызык сызыгыз, ә 2 төркем – күчерелмә мәгънәле сүзләрне табып ике сызык сызыгыз.

(11 слайд)

кояш елмая

алтын алка

тәмле сүз

сары яфрак

яңгыр ява

җил ашый

алтын кул

буран улый

якты йөз

шаян җил

көмеш кашык

бала елый

 

 

кояш елмая

алтын алка

тәмле сүз

сары яфрак

яңгыр ява

җил ашый

алтын кул

буран улый

якты йөз

шаян җил

көмеш кашык

бала елый

 

 

кояш елмая

алтын алка

тәмле сүз

сары яфрак

яңгыр ява

җил ашый

алтын кул

буран улый

якты йөз

шаян җил

көмеш кашык

бала елый

 

(2 төркемдәге 1 укучы җавап бирә,1 төркемдәге 1 укучы җавап бирә)

Үзбәя битләренә билгеләрегезне куегыз.

Алдагы

эшебез

Иҗади

эш

. (12 слайд

)

С

езгә

 4

рәсем

бирелә

.

Укучылар

шул

рәсемнәргә

туры

китереп

,

күчерелмә

мәгънәле

сүзләр

язылган

,

сез

шуларны

кулланып

җөмлә

төзергә

тиеш

буласыз

(тамчы) Көмеш тамчылар тама.

(җил) Урамда җил уйный.

( кояш) Бүген иртәдән үк кояш елмая.

(кул) Ләйсәннең әтисе алтын куллы.

Җөмләләрне түгәрәк буенча тикшерәбез.

Үзбәя

Рефлексия. (13 слайд)

-Нинди УМ тикшердек?

(Туры һәм күчерелмә мәгънәле сүзләр)

-Без куйган максатыбызга ирештек дип уйлыйсызмы? (Әйе)

-Күчерелмә мәгънә ни өчен кулланыла?

(сөйләмне матурлау,баету өчен)

(14 слайд)

Белемнәрне бәяләү.Укучылар бүгенге дәрес темасын бик яхшы аңлаган укучылар елмаеп торган кар бөртекләре күтәрсеннәр, бераз аңлашылып бетмәде дигән укучылар уйланып торган кар бөртекләре күтәрсеннәр.

Өй

эше

. (15 слайд)

Күчерелмә мәгънәдә килгән сүзләр кулланып “Яңа елны каршы алу” темасына 5-6 җөмләдән торган текст төзеп язарга