Табиғатпен таныстыру үрдесінде балалардың ақыл-ойларын белсендіру тәсілдері | Ахметжанова Акмарал Марленовна. Работа №209027

Қостанай қаласы әкімдігінің Қостанай қаласы әкімдігінің
білім бөлімінің №4 балабақшасы МКҚК
Табиғатпен таныстыру үрдісінде балалардың ақыл-ойларын белсендіру тәсілдері
Егеменді еліміздің өсіп келе жатқан ұрпағын ойлы да іскер, өзіне-өзі сенімді, интеллектуалдық деңгейі биік азамат етіп тәрбиелеу біздіңмақсатымыз. Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық үрдістің қарқыны білім беру жүйесінің алдына үлкен мақсаттар мен жаңа міндеттер жүктейді. Жас ұрпақты жан-жақты жетілген, ақыл-парасатты, ой-өрісі биік, бәсекеге қабілетті азамат етіп тәрбиелеу – қоғамымыздың ең өзекті мәселесі.Бұл тәрбиешінің шығармашылықізденіспенжаңашажұмыс істеуінқажететеді.
Ақыл-ойдың дамуы — бұл, баланың жасына, тәжірибенің молаюы мен тәрбиелік ықпалдардың әсеріне байланысты ойлау әрекетінде пайда болатын санды және сапалық өзгерістердің жиынтығы.
Мектепке дейінгі балалардың ақыл-ойын тәрбиелеуді дұрыс ұйымдастыру үшін олардың ақыл-ой дамуының заңдылықтары мен мүмкіндіктерін білу керек.
Ақыл-ой тәрбиесі - балалардың белсенді ойлау қызметінің дамуына
ересектердің мақсатты ықпалы. Ол қоршаған дүние туралы түсінікке жеңіл білімдерді хабарлауды, оларды жүйелеп отыруды, танымдық мүдделерді интеллектуалдық дағдылар мен іскерлікті қалыптастыруды, танымдық қабілеттерді дамытуды қамтиды.
Қоршаған өмірдің қарапайым құбылыстары жайлы дұрыс ұғымдарды калыптастыру, танымдық психикалық процестерді, түйсінуді, қабылдауды, сақтауды, қиялдауды, ойлауды, сөйлеуді дамыту: білуге құштарлығы мен ақыл-ой қабілетін дамыту; интеллектуалдың іскерлігі мен дағдыларын дамыту; ақыл-ой әрекетінің қарапайым тәсілдерін қалыптастыру.
Қоршаған дүниені тану түйсіну мен қабылдаудан басталады. Олардың даму деңгейі неғұрлым жоғары болған сайын қоршаған болмысты тану мүмкіндігі соғұрлым мол болады. Сондықтан да балалар бақшасында сенсорлық тәрбиеге көп көңіл бөлінеді.
Тәрбиеші осы сапаларды дамытуға көмектесу үшін балалардың ақыл-ой қызметін ұйымдастырады. Саналылықты дамыту үшін жылдам жауап қайтаратын, күрделі емес мәселелерді тез шешетін ойындар өткізеді, ақыл-ойдың сыншылдығын дамыту үшін, балалардың өз жұмыстарын, жауаптарын талдауға тартады. Мектепке дейінгі балалардың ақыл-ой тәрбиесінің міндеттерінің бірі интеллектуалды іскерлік пен дағдыларды дамыту, яғни ақыл-ой қызметін: заттарды тексеру, олардың нақты, нақты емес белгілерін ажырату, өзге заттармен салыстыру және т. б. да сол сияқты қарапайым әдістерін калыптастыру болып табылады. Бұл іскерлік пен дағдылар таным әрекетінің кұрамды элементтері болып табылады, олар баланын білімді ойдағыдай игеруіне көмектеседі.
Төңіректегілермен таныстыру. Балалардың ақыл-ой тәрбиесінің маңызды құралы - қоршаған болмыс: адамдар, заттар, ақыл-ой, коғамдық құбылыс болып табылады. Айналадағы дүниемен араласу арқылы баланың көзқарасы кеңиді, оның танымдық процестері дамиды.
Ақыл-ой тәрбиесі құралдарының бірі ойын болып табылады, ойын балаларға тән іс-әрекет, ойын үстінде бала қоршаған болмысты бейнелеп, өз білімін анықтайды, оны жолдастарымен бөліседі.
Енбек процесінде заттардың практикалық тексеруі болады: бала заттардың тек сыртқы қасиеттерімен және сапасымен танысып коймай, қызмет процесінде ұшыраған өзгерістерімен де танысады: сабын көбіктенеді; қазылған топырақ жұмсақ, борпылдақ болады; дымқыл құмды құрылысқа пайдалану оңай және т.б.
Ақыл-оймен істелген еңбек балаға себеп-салдарлы байланысты анықтауға мүмкіндік береді, құбылыстардың өзара байланысы мен өзара тәуелділігін ұғынуға көмектеседі; өзінің тікелей бақылауы негізінде ол өз ойымен қорытынды жасайды: өсімдікке су құйылмаса, ол қурап қалады; күн жақсы түскен жерде өсімдік тез, ал көлеңке жерде баяу өседі; күзде өсімдіктер жеміс және тұқым береді, көктемде олардан жаңа өсімдіктер өсіруге болады.
Сезімдік тәжірибе жинақтағаннан кейін баланың сенсорлық ұғымы кеңейе түседі. Заттың ауыр немесе жеңіл екендігін айту үшін сондай көлемдегі басқа заттардың (ағаш, металл, пластмасса) мөлшерлі салмағы қандай екендігін білу керек. Ал бұл заттың қатты немесе жұмсақ екендігін анықтау үшін қатты немесе жұмсақ ұғымының артында не тұрғанын білу керек.
Жинақталған тәжірибелерін балалар баска заттар мен құбылыстарға аударып, оны күнделікті өмірде пайдаланады. Тәрбиеші маңындағы жағдайға қарай балалардың түйсігі мен қабылдауын бірте-бірте дамытып отырады. Балалардың танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі факторы олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, сонымен бірге, баланың маңызды психикалық қызметтерін, ақыл-ой жұмысының тәсілдерін қалыптастыру. Балалардың шығармашылық қабілеті де оның ойлау мен практикалық әрекеттері арқылы ғана дамиды.
Қорыта келгенде, Тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңі ұрпақтың рухани байлығы, мәдениеті, саналы ұлттық ойлау қабілеті мен біліміне, іскерлігіне байланысты. Ол үшін, жалықпай жаңа инновациялық технологияларды өз жұмысымызда пайдаланып, сонымен қатар балаларды мадақтап, ынталандырып отырған орынды. Баланың қиялын дамыта отырып, ойын дамытамыз. Ойы дамыған шәкірттеріміздің танымдық қызығушылығы арта отырып, шығармашылық әрекеті жоғары деңгейге көтеріледі.
Тәрбиеші: Ахметжанова А.М.